تفکیک دو مقوله «علم غیب» و «صدور اخبار غیبی» در دیدگاه ابن تیمیه

نویسنده

مدرس و پژوهشگر جامعه الزهرا(س)، دانشجوی دکترای تاریخ اهل بیت((ع))، جامعه المصطفی العالمیه

چکیده

علم غیب و صدور اخبار غیبی از امامان((ع))، از مباحث کلامی شیعی است و اعتقاد شیعه به این آموزه انکارناپذیر در طول تاریخ تشیع، در مجامع علمی با اندکی قبض و بسط مطرح بوده است؛ اما برخی علمای اهل سنت نیز آن را می پذیرند. در این میان، دیدگاه ابن تیمیه (م 728) به جهت جایگاه علمی وی در جامعه اهل تسنن و اهمیت مقوله کلامی علم غیب در منازعات بینامذهبی و نیز نگاشته‌هایی در مورد اعلام پذیرش علم غیب امام علی(ع) از سوی ابن تیمیه، قابلیت بحث دارد. بر مبنای دستاورد مقاله حاضر، ابن تیمیه قائل به صدور اخبار غیبی از اصحاب پیامبر(ص) بوده که امام علی(ع) ـ و نه دیگر ائمه(ع) ـ نیز در شمار آنان است. او این آگاهی از اخبار غیبی را فضیلتی خاص و یا دلیلی بر امامت نمی دانست و آن را حتی به کاهنان، ساحران و مدعیان نبوت هم نسبت می‌دهد. گرچه منشأ این علوم در اصحاب را شخص پیامبر(ص)، و سرچشمه علم غیب دیگران را جنیان و شیاطین می‌داند. مجموعه داده‌های موجود، اعتقاد ابن تیمیه به «صدور اخبار غیبی» از امام علی(ع)، و نه پذیرش علم غیب امام(ع) از سوی او بر می‌تابد.

کلیدواژه‌ها