بررسی علم ذاتی و فعلی حق تعالی در حکمت متعالیه بر اساس قرآن کریم و روایات اسلامی

نویسنده

استادیار گروه مبانی نظری اسلام دانشگاه معارف اسلامی، قم

چکیده

علم یکی از صفات ثبوتی خداوند متعال است. علم الهی مراتبی همچون علم ذاتی و فعلی دارد. علم ذاتی، علم حق تعالی به وجود ممکن در مرتبه وجود واجب متعال و علم فعلی، علم الهی به وجود ممکن در مرتبه وجود خود آن است. در حکمت متعالیه، علم ذاتی، علم حضوری اجمالی در عین ظهور تفصیلی همه معلوم در مقام ذات و صفت ثبوتی ذاتی و علم فعلی، علم حضوری تفصیلی در مقام فعل و صفت ثبوتی فعلی است.
این نوشتار به روش توصیفی _ تحلیلی، دیدگاه مزبور را تبیین و آن را از آیات قرآن کریم و روایات اسلامی استنباط کرده‌است، برای مثال، علم ذاتی از اسم «أحد» و «صمد» و علم فعلی از آیه «هُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ مَا کُنْتُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ» (حدید، 4) به دست می‌آید.

کلیدواژه‌ها